De tramschutter:
Echt gestoord of een ongekend grof acteerwerk?
Afgelopen week ontplofte de media over het gedrag van Gökman T. alias de tramschutter. Tegen de slachtoffers en nabestaanden, tegen de rechtbank, tegen zijn opgelegde advocaat, tegen wie niet.
Gökman T. ontoerekeneningsvatbaar?
Het gedrag zoals omschreven – ik was er zelf niet bij – is onthutsend. En vrij ongekend. Grote vraag is of Gökman kortweg gek is, en ontoerekeningsvatbaar, of dat hij een onbeschoft toneelstuk opvoert in de hoop geen levenslang te krijgen, maar een tijdelijke gevangenisstraf in combinatie met TBS. In dat laatste geval houdt hij het meeste perspectief op vrijheid op enig moment. De combinatie levenslang en TBS mag juridisch niet.
Het OM eiste vorige week levenslang. Zijn opdrongen advocaat bepleitte gevangenisstraf in combinatie met TBS.
De grote vraag is wat de rechtbank besluit te doen.
Grote mediabelangstelling strafproces
Nu is deze zaak volop in de publiciteit. Het strafproces is in min of meer volledig in het openbaar behandeld. De gehele samenleving heeft een mening over het provocerende gedrag van Gökman.
Het komt vaker voor dat ernstige feiten worden gepleegd waarbij een verdachte bizar gedrag laat zien en niet lijkt te begrijpen (of doet alsof) dat hij wordt vervolgd voor ernstige feiten.
Zus gewurgd
Afgelopen jaren heb ik een man bijgestaan die bij de politie puntgaaf bekende zijn zus te hebben gewurgd. Vol verdriet. Anderhalf jaar later ontkende deze man alles. Hij ontkende niet alleen dat hij zijn zus zou hebben gewurgd, maar hij ontkende ook dat hij ooit een zus had gehad. De verklaring die hij bij de politie had afgelegd was niet door hem afgelegd, maar door iemand anders die precies op hem leek. In de gevangenis zaten meer mannen met dezelfde naam en geboortedata als hijzelf en zij zagen er allemaal net zo uit als hij. Deze hele zaak ging niet over hem. Het was allemaal één grote vergissing dat hij werd berecht en die andere mannen niet.
Lievelingsoom
Bij deze zaak was geen media aanwezig. De dochter van het slachtoffer, het nichtje van cliënt was er wel. Het was voor haar een ontluisterend tafereel. Zij hoorde de man die zij kende als haar lievelingsoom zeggen dat hij haar moeder nooit had gekend en haarzelf ook niet kende.
Geen normaal gesprek
Tijdens de inhoudelijke behandeling bleef mijn cliënt herhalen dat het allemaal een grote vergissing was en dat hij niet degene was om wie de zaak ging. Het zou heel raar zijn als hij straf zou krijgen voor iets wat hij niet had gedaan. Er was op de zitting geen normaal gesprek met hem te voeren.
Het stond in schril contrast met de man die anderhalf jaar geleden vol verdriet en wroeging verklaarde wat hij had gedaan en hoe hij had gehandeld.
Observatie Pieter Baan Centrum
De rechtbank gelastte op enig moment in het vooronderzoek een onderzoek in het Pieter Baan Centrum. Daar was cliënt heel erg bang voor. Hij vreesde TBS. De wachtlijst voor opname in het Pieter Baan Centrum was lang. Cliënt gleed intussen steeds verder af in zijn eigen denkwereld. Niemand kon meer tot hem doordringen. Ik ook niet.
Psychose door stress
Het onderzoek in het Pieter Baan Centrum leidde niet tot een behandeladvies. Cliënt had gedurende zijn observatieperiode niet aan het onderzoek meegewerkt. Dat kwam volgens de onderzoekers door zijn pathologie, het was geen verdedigingstactiek. Het Pieter Baan Centrum stelde vast dat de man die zij onderzochten psychotisch was ten tijde van zijn opname. Maar zij konden niet vaststellen dat hij dat ook al was ten tijde van het delict, of daaraan voorafgaand. Er werd geconcludeerd dat cliënt vermoedelijk door stress psychotisch was geraakt. En dat zijn persoonlijkheid daar vatbaar voor is. Dat is een stoornis in de geestvermogens. Over het gevaar voor herhaling heeft men niets kunnen vaststellen. Het Pieter Baan Centrum adviseerde daarom geen TBS.
Het Openbaar Ministerie stelde bij requisitoir: het is te gevaarlijk deze man zonder behandeling de straat op te sturen. De eis: 6 jaar gevangenisstraf en TBS.
Ik pleitte om geen TBS op te leggen. Cliënt wilde dat immers pertinent niet. En ontkende inmiddels hardnekkig het delict te hebben gepleegd. Ik kon niet anders dan dat standpunt innemen. Ik was immers zijn advocaat. Omdat ik wel in de gaten had dat de rechtbank hoogst waarschijnlijk toch TBS zou opleggen, pleitte ik daarnaast voor een zo kort mogelijke gevangenisstraf, zodat cliënt zo snel mogelijk een behandeling zou krijgen.
TBS met dwangverpleging
De rechtbank legde in deze zaak zoals verwacht TBS met dwangverpleging op. In combinatie met 3 jaar gevangenisstraf. De rechtbank concludeerde, dat cliënt psychotisch was ten tijde van het delict, en dat hij dat nog steeds was. Qua uitkomst was deze straf de absolute bodem. Daar was ik van overtuigd.
Ik had het niet verwacht, maar cliënt aanvaardde het vonnis en hoopte snel te worden geplaatst in een kliniek. Er is geen hoger beroep ingesteld, ook niet door de officier van justitie.
Enkele maanden later was zijn plaatsing in een TBS kliniek gerealiseerd.
Achteraf vroeg ik me af of deze cliënt nou echt zo in de war was of deed alsof om niet te hoeven praten over wat er was gebeurd omdat het voor hem te pijnlijk was.
Langdurige straf voor Gökman T.
Voor wat betreft de trambestuurder staat naar mijn overtuiging één ding vast: hij gaat een zeer lange gevangenisstraf tegemoet. Bij levenslang, en met TBS. Voor de hoogte van de gevangenisstraf die wordt opgelegd zal het weinig uitmaken of zijn gruwelijke daad nou uit een psychische stoornis is ontstaan of niet. Datzelfde geldt voor zijn houding op de zitting. De impact van zijn daden op onze samenleving is zo groot dat hij de komende decennia geen vrijheid zal kennen. En dat is in zijn geval terecht.
Deze column is geschreven door mr. Nancy Dekens.
Moet u voorkomen?
Neemt u gerust contact op als u een dagvaarding heeft ontvangen en moet voorkomen. Wij staan voor u klaar.
Mr. Nancy Dekens
dekens@dacrime.nl
Indien u wordt verdacht van een strafbaar feit, aarzel niet en neem contact op met een van onze advocaten.
Dekens Aytemur advocaten
